همشهری آنلاین - یکتا فراهانی: انواع داروهای مورد استفاده در عمل بالینی ممکن است باعث میوپاتی یا اختلال در انتقال عصبی عضلانی شود. میوپاتی‌های ناشی از دارو ممکن است ناشی از یک اثر سمی مستقیم باشد و هنگامی که دارو داخل عضله تزریق می‌شود.
سوءمصرف مواد با تغییرات در سراسر سیستم اسکلتی مرتبط است. در حالی که داروهای مختلف اثرات متفاوتی دارند و این اثرات از فردی به فرد دیگر متفاوت است و می‌تواند اثرات ماندگار و دائمی بر بدن داشته باشد.
عوارض احتمالی داروها
پروفسور کامران آزما، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، استاد دانشگاه درباره عوارض داروها می‌گوید: اکثر افراد با بسیاری از عوارض احتمالی و گاهی نیز زیان‌آور مصرف داروها آشنا هستند. مانند پیامدهای ناخواسته و زیان‌آوری که می‌توانند بر سیستم گوارشی، کلیه‌ها یا سیستم قلبی- عروقی به جای بگذارند.
وی می‌افزاید: شاید کمتر کسی بداند داروهایی هم هستند که ممکن است مصرف آن‌ها دردهای ناخواسته‌ای ایجاد کند. در واقع از سیستم اسکلتی عضلانی می‌توان به عنوان یکی از اعضایی نام برد که عوارض دارویی بر آن‌ها اثرگذار است.
تأثیر داروها بر دردهای عضلانی
دکتر آزما با اشاره به تأثیر داروها بر سیستم اسکلتی عضلانی می‌گوید: در هر بیمار با دردهای عضلانی و درد دست و پا، به‌خصوص با ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای و سنین بالا باید تاریخچه داروهای مصرفی آن‌ها به عنوان علل احتمالی بررسی شود. توجه داشته باشیم عضلات به دلیل حجم زیاد و خون‌رسانی بالایی که دارند و همچنین فعالیت و سوخت ساز زیاد، مستعد آسیب مرتبط با داروها هستند.
عوارض و اثرات ناخواسته دارویی
این متخصص طب فیزیکی می‌گوید: نشانه‌ها، عوارض و تاثیرات ناخواسته دارویی بر عضلات، بسته به نوع دارو و حتی از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است و خود را به اشکال مختلف از جمله دردهای عضلانی، ضعف یا افزایش سطح خونی آنزیم‌های عضلانی نشان می‌دهد. البته این علایم و نشانه‌ها معمولاً هفته‌ها یا ماه‌ها بعد از شروع مصرف دارو خود را نشان می‌دهد. به همین دلیل بیماران متوجه ارتباط این دردها با مصرف دارو نمی‌شوند. در بعضی از موارد هم شروع این نشانه‌ها به صورت حاد است. یعنی می‌تواند با ناتوانی و درد زیادی همراه باشد. اما بسیاری از این عوارض به خصوص در مراحل اولیه آن با قطع داروی خاص برگشت‌پذیر خواهد بود.
علائم مشابه عوارض دارویی و بیماری‌های متابولیک
به گفته این استاد دانشگاه، ذکر این نکته بسیار مهم است که توجه داشته باشیم بسیاری از بیماری‌های متابولیک نظیر کم‌کاری یا پرکاری تیروئید و همچنین بیماری‌های عضلانی (میوپاتی‌ها) یا بیماری‌های التهابی هم می‌توانند نشانه‌های مشابهی به دنبال داشته باشند. بنابراین در یک بیمار با ضعف یا دردهای عضلانی، تشخیص و احتمال زیادی به عنوان عامل ایجاد کننده مطرح است، تشخیص دردهای عضلانی ناشی از داروها نیز عمدتاً از طریق رد کردن دیگر علل خواهد بود.
داروهای کاهش دهنده کلسترول
دکتر آزما می‌گوید: بعضی از داروهای ضد ویروس و همچنین داروهایی که در درمان بیماری‌های روماتیسمی توصیه می‌شوند تاثیرات منفی بر عضلات دارند؛ ولی از تعدادی از داروهای پایین آورنده سطح کلسترول خون نیز می‌توان به عنوان شایع‌ترین و شناخته شده‌ترین داروها با عوارض عضلانی نام برد.
ارتباط داروهای گروه استاتین با دردهای عضلانی
به گفته این متخصص طب فیزیکی، حدود ۱۰ تا ۵۰ درصد و به طور متوسط یک‌سوم افرادی که از داروهای دسته استاتین‌ها (ضد کلسترول خون) برای کاهش سطح چربی خون استفاده می‌کنند از دردهای عضلانی در ناحیه بازوها، شانه، لگن و ران یا حساسیت در لمس عضلات یا ضعف عضلانی رنج می‌برند. بنابراین با توجه به شرایط بیمار، کاهش میزان، قطع موقت یا تغییر نوع دارو از جمله اقداماتی است که پزشکان اغلب برای این گونه بیماران تجویز می‌کنند.
تأثیر داروها بر اعصاب محیطی
به گفته این پزشک، بسیاری از داروهای تجویزی می‌توانند بر اعصاب محیطی نیز تأثیر بگذارند و باعث ایجاد درد شوند. بعضی از داروهای شیمی درمانی، آنتی بیوتیک‌ها (ضد سل)، داروهای قلبی- عروقی و ضد صرع هم می‌توانند اثرات ناخواسته و نا مطلوبی بر اعصاب محیطی بدن (نوروپاتی) به‌ویژه در افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت دارند، به همراه داشته باشد.
تأثیر سوءمصرف داروها بر رشته‌های عصبی
دکتر آزما در مورد تأثیر سوء داروها بر رشته‌های عصبی می‌گوید: پیشگیری اهمیت زیادی دارد چون معمولاً در صورت تثبیت، درمان چالش برانگیز است و گاهی نیز به درمان‌های رایج مقاوم هستند. بیش از نیمی از بیمارانی که از گروه خاصی از داروهای شیمی درمانی استفاده می‌کنند، علایم و نشانه‌های حسی مبنی بر درگیری اعصاب محیطی را نشان می‌دهند و حالت درد و سوزش در کف دست و پا دارند.
عوارض مصرف داروهای شیمی درمانی
به گفته این متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، تشخیص نروپاتی (بیماری اعصاب محیطی)های ناشی از دارو که چهار درصد کل نوروپاتی‌ها را شامل می‌شود؛ اغلب بر اساس تاریخچه و شرح حال بیمار و رد دیگر علل است. برای مثال، در صورتی که یک بیمار مدت‌ها بعد از شروع داروهای شیمی درمانی از احساس درد، گزگز یا مورمور در دست و پا شاکی شود باید احتمال داد چنین عوارضی می‌تواند به دلیل مصرف دارو باشد.
نظر شما